Śląsk jest nie tylko w Polsce?! Odkrywamy Zaolzie, Karwinę i „Krzywy Kościół" (gość: T. Ondrusz)

Szyb Kultury

Uwaga: konkurs! Dosłuchajcie do końca, aby poznać szczegóły.

Dzisiaj do naszego „studio” zawitało … Zaolzie! Nie udawajcie zdziwionych – to musiało kiedyś nastąpić; ciągle przecież powtarzamy, że interesuje nas historia i kultura Śląska „po całości”, i nie rzucamy słów na wiatr!

Zaolziem nazywamy tę część historycznego Księstwa Cieszyńskiego, która leży obecnie w granicach Republiki Czeskiej, a zamieszkuje ją liczna polska mniejszość narodowa. Pretekstem dla tego odcinka jest cykl powieści „Krzywy kościół” (cz. Šikmý kostel) czeskiej Ślązaczki Karin Lednickiej. Książki, niestety, nie doczekały się jeszcze polskiego tłumaczenia, ale możecie już oglądać ich inscenizację, od zeszłego roku wystawianą na deskach Sceny Polskiej Teatru Cieszyńskiego w Czeskim Cieszynie (adaptacja R. Putzlacher, reżyseria R. Lipus).

Naszym przewodnikiem po Śląsku Zaolziańskim zgodziła się zostać Teresa Ondrusz, prezes stowarzyszenia „Stara Karwina”. Terka opowiada nam wiele o przeszłości i współczesności Zaolzia z punktu widzenia rodowitej mieszkanki, tłumaczy nam meandry krzyżujących się tu tożsamości, języków i religii, oraz, oczywiście, wyjaśnia o co właściwie chodzi z tym całym „Krzywym kościołem”.

Książki i spektakl opowiadają o wzroście i upadku Karwiny, która przed ponad stu laty dzięki górnictwu węgla kamiennego z niewielkiej wsi urosła w duże przemysłowe miasto. To samo górnictwo stało się jednak przyczyną zagłady Karwiny – w latach 60. XX wieku czechosłowackie władze zadecydowały o rozbiórce miasta, silnie uszkodzonego przez szkody górnicze. Obecne miasto o tej samej nazwie leży kilka kilometrów dalej, a ze Starej Karwiny ostał się jedynie niewielki i mocno wychylony od pionu kościół pw. św. Piotra Alkantary.

To ten właśnie ostatni relikt „śląskiej Atlantydy” Karin Lednická wybrała na tytułowego „bohatera” swojej powieściowej trylogii. W cieniu „Krzywego kościoła” toczą się koleje losu Karwiniaków: górników, ich żon i dzieci… Proste, życiowe dramaty zwykłych ludzi układają się fascynujący pejzaż epoki wielkich przemian. Fabuła rozpoczyna się w 1894 r., kiedy w karwińskich kopalniach miała miejsca największa w dziejach Śląska katastrofa górnicza.

W podcaście wykorzystano piosenkę „Panta rhei” ze spektaklu „Krzywy kościół” (muzyka i śpiew: Dorota Barová, tekst: Renata Putzlacher).

W grafice wykorzystano plakat promujący spektakl "Krzywy Kościół" (źródło: www.tdivadlo.cz).