Opinie | Nieuw leiderschap, nieuw elan!

Jaap Jansen | BNR

Na een trage, oneindig lange kabinetsformatie had een nieuw kabinet dan een vliegende start kunnen maken, met hoe noemde Mark Rutte dat afgelopen weekend ook alweer op het VVD-congres? Oh ja: nieuw elan.

Maar Nederland gaat op de oude voet verder, met een coalitie die zeker sinds de toeslagaffaire en de pandemie-uitbraak geen enkel elan meer heeft getoond. Nieuw leiderschap beloofde Sigrid Kaag. We krijgen meer van hetzelfde. Letterlijk zelfs: naar verluidt 30 bewindslieden in plaats de 24 waarmee Rutte III begon.

In het Duitse coalitieakkoord wordt Nederland maar één keer genoemd. We krijgen een standje: het moet afgelopen zijn met het faciliteren van agressieve belastingontwijking. Duitsland richt zich uiteraard, naar goede traditie op Frankrijk. En nu ook nadrukkelijk op de rest van Zuid-Europa. Want de strenge Maastricht-regels voor de Monetaire Unie zijn verouderd, vinden de Duitse coalitiepartijen. Om het zuiden te helpen mag het soepeler.

Hiermee verlaat Duitsland de innige samenwerking met Nederland. Samen trapten ze altijd op de rem bij al te drieste financiële plannen. De Duitse liberalen door Rutte lang beschouwd als verzekering voor voortzetting van het zuinige beleid van Merkel zijn van gedachten veranderd. Sterker: de liberale leider Christian Lindner gaat het beleid zelf uitvoeren, als nieuwe minister van Financiën.

En er is nog iets. Europa moet voorkomen dat het ten onder gaat in de strijd met landen als China, Rusland en wie weet over een paar jaar opnieuw het Amerika van Donald Trump. Europa moet een sterke positie innemen als wereldmacht en dat kan niet op de manier waarop de Europese Unie nu georganiseerd is.

Op dit moment loopt er een hier in Nederland nog nauwelijks opgemerkte Conferentie over de Toekomst van Europa. Duitsland vult in het nieuwe akkoord alvast in wat daaruit moet komen: een nieuw verdrag op weg naar een federaal Europa. Heuse staatsvorming, zou je kunnen zeggen. Nee geen superstaat, maar federaal zoals de Bondsrepubliek zelf: met heldere bevoegdheden voor sterke deelstaten.

Heel vroeger was dit trouwens ook het ideaal van partijen als VVD en CDA. Maar leiders als Bolkestein en Buma moesten er niets van hebben. Sindsdien is het f-woord in Den Haag taboe. Alleen D66, GroenLinks en Volt durven er unverfroren voor te pleiten.

Ik ben benieuwd of D66 in de kabinetsformatie voldoende leiderschap aan de dag legt om in het Nederlandse regeerakkoord ook de weg in te slaan die de Duitsers ons wijzen. Nieuw leiderschap, nieuw elan!

Over Jaap Jansen

Politiek commentator Jaap Jansen in de wandelgangen van de macht. Luister live donderdagochtend om 06:25 in De Ochtendspits of wanneer je wilt via bnr.nl/jaap-jansen, Apple Podcast of Spotify.

See omnystudio.com/listener for privacy information.