Player FM - Internet Radio Done Right
Checked 3d ago
Додано three роки тому
Вміст надано Natuur en Wetenschap door: Prof. Menno Gerkema en Erwin Balkema, Wetenschap door: Prof. Menno Gerkema, and Erwin Balkema. Весь вміст подкастів, включаючи епізоди, графіку та описи подкастів, завантажується та надається безпосередньо компанією Natuur en Wetenschap door: Prof. Menno Gerkema en Erwin Balkema, Wetenschap door: Prof. Menno Gerkema, and Erwin Balkema або його партнером по платформі подкастів. Якщо ви вважаєте, що хтось використовує ваш захищений авторським правом твір без вашого дозволу, ви можете виконати процедуру, описану тут https://uk.player.fm/legal.
Player FM - додаток Podcast
Переходьте в офлайн за допомогою програми Player FM !
Переходьте в офлайн за допомогою програми Player FM !
Menno en Erwin about Nature and Science
Відзначити всі (не)відтворені ...
Manage series 3353198
Вміст надано Natuur en Wetenschap door: Prof. Menno Gerkema en Erwin Balkema, Wetenschap door: Prof. Menno Gerkema, and Erwin Balkema. Весь вміст подкастів, включаючи епізоди, графіку та описи подкастів, завантажується та надається безпосередньо компанією Natuur en Wetenschap door: Prof. Menno Gerkema en Erwin Balkema, Wetenschap door: Prof. Menno Gerkema, and Erwin Balkema або його партнером по платформі подкастів. Якщо ви вважаєте, що хтось використовує ваш захищений авторським правом твір без вашого дозволу, ви можете виконати процедуру, описану тут https://uk.player.fm/legal.
"Menno en Erwin Natuur en Wetenschap" verkent de fascinerende samensmelting van natuur en technologie. Prof. Menno Gerkema deelt zijn diepgaande kennis, terwijl Erwin Balkema de meest prikkelende vragen stelt. Van de raadsels van AI en biologische klokken tot de schoonheid van onontdekte natuurgebieden, elke aflevering is een avontuur in wetenschap en natuur. Volg ons voor een reis door verbazingwekkende ontdekkingen en inzichten. Jouw pad naar de wonderen van de natuur en de vooruitgang van technologie begint hier. www.mennoenerwin.nl/
www.mennoenerwin.nl
…
continue reading
www.mennoenerwin.nl
178 епізодів
Відзначити всі (не)відтворені ...
Manage series 3353198
Вміст надано Natuur en Wetenschap door: Prof. Menno Gerkema en Erwin Balkema, Wetenschap door: Prof. Menno Gerkema, and Erwin Balkema. Весь вміст подкастів, включаючи епізоди, графіку та описи подкастів, завантажується та надається безпосередньо компанією Natuur en Wetenschap door: Prof. Menno Gerkema en Erwin Balkema, Wetenschap door: Prof. Menno Gerkema, and Erwin Balkema або його партнером по платформі подкастів. Якщо ви вважаєте, що хтось використовує ваш захищений авторським правом твір без вашого дозволу, ви можете виконати процедуру, описану тут https://uk.player.fm/legal.
"Menno en Erwin Natuur en Wetenschap" verkent de fascinerende samensmelting van natuur en technologie. Prof. Menno Gerkema deelt zijn diepgaande kennis, terwijl Erwin Balkema de meest prikkelende vragen stelt. Van de raadsels van AI en biologische klokken tot de schoonheid van onontdekte natuurgebieden, elke aflevering is een avontuur in wetenschap en natuur. Volg ons voor een reis door verbazingwekkende ontdekkingen en inzichten. Jouw pad naar de wonderen van de natuur en de vooruitgang van technologie begint hier. www.mennoenerwin.nl/
www.mennoenerwin.nl
…
continue reading
www.mennoenerwin.nl
178 епізодів
Усі епізоди
×M
Menno en Erwin about Nature and Science

Wat is leven? En dat is een vraag voor een bioloog? Het lijkt wel een beetje raar, want letterlijk bestudeert een bioloog het leven. Dan zou je toch mogen verwachten... Ook al voelt iedereen wel ongeveer aan wat leven is, toch is het geen makkelijk vraag om te beantwoorden. Volgens sommigen is voortplanting een essentieel kenmerk van leven. Maar ja, leeft een gecastreerde hond dan niet? Alle levensvormen bestaan uit cellen, maar is die eigenschap dan een voldoende definitie? Dode kurk bestaat immers ook uit cellen. Op school leer je zeven kenmerken van leven, weet u ze nog? Maar ook die hebben hun beperkingen en gelden zekere niet voor de hele levensduur. En virussen dan? Daarbij zullen de meeste biologen een grens trekken, want een virus is altijd aangewezen op andere levensvormen. Natuurkundig gezien kan je zeggen dat leven een tijdelijk verzet is tegen de wetmatigheid van een streven naar maximale wanorde (oftewel entropie). Die ene simpele definitie van leven lijkt ver weg. Of dat erg is? Volg de podcast en word gratis lid via mennoenerwin.nl voor meer natuur en wetenschap verhalen. abonneer je daar ook op de nieuwsbrief met 5 tips over Teken. We hebben een kleine aanpassing gedaan: Woensdag → nieuwe podcast online die overal te beluisteren is op alle podcast spelers maar ook op substack. Zaterdag een nieuwsbrief NL met een uitgebreider verhaal over het onderwerp van deze week met 5 tips over het onderwerp zowel in het nederlands als het engels. Zondag een engelse nieuwsbrief ENG over het onderwerp van de week. Je kan zelf kiezen wat je in de mailbox krijgt nederlands engels of alleen de podcast ga naar je settings van substack en zet daar uit wat je niet meer wil ontvangen. Je kan ook alles uitzetten. Get full access to Menno en Erwin about Nature and Science at www.mennoenerwin.nl/subscribe…
M
Menno en Erwin about Nature and Science

Microplastics, in onze hersenen zitten inmiddels ruim twee plastic zakjes. Het leek zo’n geweldige ontwikkeling, de ontwikkeling van plastics. De koppeling van series eenvoudige chemische verbindingen uit de groep van de koolwaterstoffen tot zogenaamde polymeren. De toepassingen waren, en zijn, legio, zoals in de textiel, in de cosmetica, in autobanden, de verpakingsindustrie, de bouwwereld. Maar inmiddels zijn we toch wel wat anders gaan aankijken, tegen die synthetische plastics. Afbraakproducten , in de vorm van microplastics, zijn overal, in de oceanen, op antartica en in vrijwel alle planten en dieren op aarde. En recent is gevonden dat in de menselijke hersenen ook zeker zo’n vijf gram aan microplastics aanwezig is. Bij demente patienten is dat nog een factor vijf tot zes hoger. Duidt dat op schadelijke effecten? Volg de podcast en word gratis lid via mennoenerwin.nl voor meer natuur en wetenschap verhalen. abonneer je daar ook op de nieuwsbrief met 5 tips over Teken. We hebben een kleine aanpassing gedaan: Woensdag → nieuwe podcast online die overal te beluisteren is op alle podcast spelers maar ook op substack. Zaterdag een nieuwsbrief NL met een uitgebreider verhaal over het onderwerp van deze week met 5 tips over het onderwerp zowel in het nederlands als het engels. Zondag een engelse nieuwsbrief ENG over het onderwerp van de week. Je kan zelf kiezen wat je in de mailbox krijgt nederlands engels of alleen de podcast ga naar je settings van substack en zet daar uit wat je niet meer wil ontvangen. Je kan ook alles uitzetten. Get full access to Menno en Erwin about Nature and Science at www.mennoenerwin.nl/subscribe…
Juli, hooimaand? Traditioneel heet de warmste maand van het jaar hooimaand. Maar dat geldt tegenwoordig alleen voor blauwgraslanden en andere natuurweiden. De meeste boeren zijn dan al hun tweede of derde grasoogst toe. De maand juli, genoemd naar Julius Caesar, is de maand van vlinders en distels, bloeiende kamperfoelie en zwanenbloemen. Ook de aardappels bloeien, en waar ze een kans krijgen bloeien klaprozen en korenbloemen in de akkerranden. In het water bloeien de waterlelies, de grootste bloemen van ons land. Ook op de kwelder is het een top-bloeimaand, met soorten als de lamsoor, gewone zoutmelde en zeekraal en in de duinvallei bloeien rietorchissen en parnassia’s. Vooral voor insecten is juli een mooie maand, zoals voor de zwart-gele rupsen van de Jakobsvlinder die zich te goed doen aan het (giftige) jakobskruiskruid Volg de podcast en word gratis lid via mennoenerwin.nl voor meer natuur en wetenschap verhalen. abonneer je daar ook op de nieuwsbrief met 5 tips over Teken. We hebben een kleine aanpassing gedaan: Woensdag → nieuwe podcast online die overal te beluisteren is op alle podcast spelers maar ook op substack. Zaterdag een nieuwsbrief NL met een uitgebreider verhaal over het onderwerp van deze week met 5 tips over het onderwerp zowel in het nederlands als het engels. Zondag een engelse nieuwsbrief ENG over het onderwerp van de week. Je kan zelf kiezen wat je in de mailbox krijgt nederlands engels of alleen de podcast ga naar je settings van substack en zet daar uit wat je niet meer wil ontvangen. Je kan ook alles uitzetten. Get full access to Menno en Erwin about Nature and Science at www.mennoenerwin.nl/subscribe…
Jongeren natuur en ecologie Als er één groep belang zou moeten hebben bij natuur en ecologie dan zou het toch die van jongeren moeten zijn. De vanzelfsprekendheden lijken er vanaf, voor een ieder die gedachten om de toekomst maakt. Een gezonde toestand van de natuur, schoon water, schone lucht, een schone bodem, het lijkt in hoog tempo uit onze handen te glippen. PFAS en microplastics, soortensterfte op ongekende schaal, biotoopvernietiging en klimaatverandering die zich steeds verder versnelt, dat zijn de trefwoorden voor de komende generatie. Schoolboeken met degelijke teksten over het belang van de ecologie helpen daarbij weinig. De ongekende luxe en welvaart van de meeste van onze jongeren houden ze voor iets vanzelfsprekends, iets waar ze recht op hebben. Op de achtergrond speelt zowel een verlies aan contact met de natuur als een gebrek aan wat onze oosterburen Bildung noemen. Een staat van geestelijke ontwikkeling, door kennis te willen nemen en door ook moeite en tijd in te stoppen, om te begrijpen wat er zich om je heen afspeelt. Misschien is beleven van de natuur in onze directe omgeving een uitweg. Op sommige scholen gebeurt dat. Je verwonderen over het onkruid tussen de straattegels, je verheugen over bijen en wespen, genieten van de herkenning van een vogel die in jouw buurt zijn nest verzorgd. Natuursport noemde Jac P Thijsse dat ooit. Volg de podcast en word gratis lid via mennoenerwin.nl voor meer natuur en wetenschap verhalen. abonneer je daar ook op de nieuwsbrief met 5 tips over Teken. We hebben een kleine aanpassing gedaan: Woensdag → nieuwe podcast online die overal te beluisteren is op alle podcast spelers maar ook op substack. Zaterdag een nieuwsbrief NL met een uitgebreider verhaal over het onderwerp van deze week met 5 tips over het onderwerp zowel in het nederlands als het engels. Zondag een engelse nieuwsbrief ENG over het onderwerp van de week. Je kan zelf kiezen wat je in de mailbox krijgt nederlands engels of alleen de podcast ga naar je settings van substack en zet daar uit wat je niet meer wil ontvangen. Je kan ook alles uitzetten. Get full access to Menno en Erwin about Nature and Science at www.mennoenerwin.nl/subscribe…
M
Menno en Erwin about Nature and Science

Voor vrouwen is het signaal voor hartklachten je niet goed voelen, slecht slapen, hartkloppingen en vermoeidheid. Bij mannen is het vaak pijn op de borst. Het is te hopen dat de arts en verpleegkundige dat weten. Want in de geneeskundepraktijk, maar ook in medisch onderzoek is geheel ten onrechte de man de maat van alle dingen geweest. Voorkeur voor mannen in onderzoek was en is al heel lang een hardnekkig fenomeen. Vrouwtjes knaagdieren hebben een lastige oestrus-cyclus, zoals vrouwelijke primaten een menstruatiecyclus. Dat die cyclus dus de realiteit is voor de halve mensheid was de onderzoekers en behandelende artsen blijkbaar even ontgaan. Intussen weten we dat sterk wisselende hormoongehaltes grote invloed kan hebben op het functioneren van het lichaam, inclusief het optreden van aandoeningen en ziektes. Dat geldt zeker ook voor de omslag tijdens en na de overgang, met alle lichamelijke gevolgen van dien. Het is wat beschamend, maar we beginnen nu pas te onderzoeken en begrijpen hoe anders het vrouwelijk lichaam functioneert, bijvoorbeeld bij de relatie tussen diabetes type 2 en hart en vaatziekten. En heel recent onderzoek maakt duidelijk dat een vrouwelijke atleet wel een sporthart met een grotere capaciteit ontwikkelt maar zonder de dikke hartspier van haar mannelijke collega. Volg de podcast en word gratis lid via mennoenerwin.nl voor meer natuur en wetenschap verhalen. abonneer je daar ook op de nieuwsbrief met 5 tips over Teken. We hebben een kleine aanpassing gedaan: Woensdag → nieuwe podcast online die overal te beluisteren is op alle podcast spelers maar ook op substack. Zaterdag een nieuwsbrief NL met een uitgebreider verhaal over het onderwerp van deze week met 5 tips over het onderwerp zowel in het nederlands als het engels. Zondag een engelse nieuwsbrief ENG over het onderwerp van de week. Je kan zelf kiezen wat je in de mailbox krijgt nederlands engels of alleen de podcast ga naar je settings van substack en zet daar uit wat je niet meer wil ontvangen. Je kan ook alles uitzetten. Get full access to Menno en Erwin about Nature and Science at www.mennoenerwin.nl/subscribe…
Deze wat merkwaardige vraag zouden teken ook over de mens kunnen stellen natuurlijk. 🌳☀️ Begrijpelijk is het wel een beetje, behalve dat teken ons bloed aftappen dragen ze ook nog eens heel vervelende ziektes over, waarvan Lyme bij ons de verreweg meest voorkomende is. Teken doen het al heel lang heel goed op aarde. Al op een dinosaurusveer van 99 miljoen jaar oud is een teek gevonden (in barnsteen). Deze spinachtige diertjes hebben een ingewikkelde ontwikkeling van ei tot larve tot nimf tot volwassen teek waarvoor ze meestal bloed van drie verschillende gastheren nodig hebben. Wij hebben vooral last van de gewone of schapenteek, die na kleine knaagdieren, egels en konijnen ook via het hoge gras op katten, honden, schapen en mensen over kan stappen. Oppassen geblazen, we worden 1.5 miljoen keer per jaar gebeten, 300.000 mensen worden jaarlijks geïnfecteerd en zo’n 27000 mensen krijgen Lyme. 🌼 Volg de podcast en word gratis lid via mennoenerwin.nl voor meer natuur en wetenschap verhalen. abonneer je daar ook op de nieuwsbrief met 5 tips over Teken. We hebben een kleine aanpassing gedaan: Woensdag → nieuwe podcast online die overal te beluisteren is op alle podcast spelers maar ook op substack. Zaterdag een nieuwsbrief NL met een uitgebreider verhaal over het onderwerp van deze week met 5 tips over het onderwerp zowel in het nederlands als het engels. Zondag een engelse nieuwsbrief ENG over het onderwerp van de week. Je kan zelf kiezen wat je in de mailbox krijgt nederlands engels of alleen de podcast ga naar je settings van substack en zet daar uit wat je niet meer wil ontvangen. Je kan ook alles uitzetten. Menno en Erwin about Nature and Science is a reader-supported publication. To receive new posts and support our work, consider becoming a free or paid subscriber. Get full access to Menno en Erwin about Nature and Science at www.mennoenerwin.nl/subscribe…
M
Menno en Erwin about Nature and Science

In deze aflevering nemen Menno en Erwin je mee de zomer in—of nou ja, meteorologisch nog even lente—maar in de natuur barst juni uit zijn voegen! 🌼 Ontdek waarom juist deze maand het hoogste aantal bloeiende planten telt, waarom de vlinders ineens verdwijnen (de beruchte vlinderdip ) en waarom spreeuwenjong zoveel vetter zijn dan hun ouders. 🌳☀️ Van zingende Tjiftjafs tot zwanenbloemen, van harig wilgeroosje tot terugkerende koekoeken – juni is rijk, bont en vol leven. Luister mee naar een bloemrijke en humorvolle ode aan misschien wel de mooiste maand van het jaar. Volg de podcast en word gratis lid via mennoenerwin.nl voor meer natuur en wetenschap verhalen. abonneer je daar ook op de nieuwsbrief met 5 tips hoe spot ik een dassen burcht We hebben vanaf vorige week een kleine aanpassing gedaan: Woensdag → nieuwe podcast online die overal te beluisteren is op alle podcast spelers maar ook op substack. Zaterdag een nieuwsbrief met een uitgebreider verhaal over het onderwerp van deze week met 5 tips over het onderwerp zowel in het nederlands als het engels. Je kan zelf kiezen wat je in de mailbox krijgt nederlands engels of alleen de podcast ga naar je settings van substack Menno en Erwin about Nature and Science is a reader-supported publication. To receive new posts and support our work, consider becoming a free or paid subscriber. Get full access to Menno en Erwin about Nature and Science at www.mennoenerwin.nl/subscribe…
Uitsterven is doodnormaal De schattingen lopen nogal uiteen, maar er leven op aarde tussen de 1,5 en 2,1 miljoen soorten dieren, planten en schimmels. Dat is nog geen procent van het aantal uitgestorven soorten , dat de 200 miljoen zeker overstijgt. Zoals het woord het al zegt, uitsterven is doodnormaal. De variatie in bestaans-duur van een soort is enorm. Sommige soorten houden het miljoenen jaren uit, andere slechts een fractie van een jaar. Normaal gesproken sterven ieder honderd jaar zo’n 200 soorten uit. Toch kan het met dat uitsterven ook behoorlijk uit de hand lopen. In de geschiedenis van het leven op aarde kennen we inmiddels vijf uitsterfgolven, periodes waarin meer dan 75%, en in sommige gevallen zelfs 90 % van alles soorten op aarde het loodje legden. De oorzaak: vulkanisme, klimaatverandering en inslagen van meteoren. Maar volgens veel biologen zijn we nu aanbeland in de zesde uitsterfgolf, en die wordt veroorzaakt door de mens. Zo’n dertig procent van alle soorten zijn op dit moment acuut bedreigd, en met de vernietiging van de leefomgeving kan dat aantal heel snel oplopen, nog afgezien van de gevolgen van de door de mens veroorzaakte klimaatveranderingen. Volg de podcast en word gratis lid via mennoenerwin.nl voor meer natuur en wetenschap verhalen. abonneer je daar ook op de nieuwsbrief met 5 tips hoe spot ik een dassen burcht We hebben vanaf deze week een kleine aanpassing gedaan: Woensdag → nieuwe podcast online die overal te beluisteren is op alle podcast spelers maar ook op substack. Zaterdag een nieuwsbrief met een uitgebreider verhaal over het onderwerp van deze week met 5 tips over het onderwerp zowel in het nederlands als het engels. Menno en Erwin about Nature and Science is a reader-supported publication. To receive new posts and support our work, consider becoming a free or paid subscriber. Get full access to Menno en Erwin about Nature and Science at www.mennoenerwin.nl/subscribe…
Menno & Erwin Nieuwsbrief Aflevering: Is ons water wel schoon genoeg? Met speciale gast Hilde Prummel, directeur van het Waterlaboratorium Noord Beste luisteraars, In het tweede deel van ons tweeluik over water duiken we – samen met Hilde Prummel – dieper in een ander urgent probleem: de kwaliteit van ons drinkwater. Want zelfs als we straks voldoende water hebben, rijst de vraag… is dat water wel schoon genoeg? Hilde, directeur van het laboratorium dat dagelijks drinkwater test in Noord-Nederland, maakt duidelijk dat ons kraanwater strenger wordt gecontroleerd dan flessenwater. Toch waarschuwt ze voor sluipende gevaren: resten van medicijnen en hormonen in grond- en oppervlaktewater, die moeilijk te verwijderen zijn en die effect hebben op vissen, amfibieën en uiteindelijk ook op onszelf . Menno en Erwin vragen kritisch door: Wie is eigenlijk verantwoordelijk? Wat kunnen we eraan doen? Het blijkt: we zijn dat zelf, deels. Want de meeste medicijnresten komen via onze urine thuis in het riool – niet in het ziekenhuis, zoals vaak wordt gedacht . Hilde roept op tot bewustwording én actie: andere keuzes maken, beter informeren, en sommige stoffen gewoon verbieden – zoals Roundup, dat nog steeds wordt gebruikt . Ze sluit af met een helder advies: “Altijd water uit de kraan drinken.” Goedkoper, beter, en zonder plastic rommel . Volg de podcast en word gratis lid via mennoenerwin.nl voor meer natuur en wetenschap verhalen. Abonneer je daar ook op de nieuwsbrief met 5 tips hoe spot ik een dassen burcht We hebben vanaf deze week een kleine aanpassing gedaan: Woensdag → nieuwe podcast online die overal te beluisteren is op alle podcast spelers maar ook op substack. Zaterdag een nieuwsbrief met een uitgebreider verhaal over het onderwerp van deze week met 5 tips over het onderwerp zowel in het nederlands als het engels. Menno en Erwin about Nature and Science is a reader-supported publication. To receive new posts and support our work, consider becoming a free or paid subscriber. Get full access to Menno en Erwin about Nature and Science at www.mennoenerwin.nl/subscribe…
Water: is er wel genoeg? Drinkwater is nog steeds absurd goedkoop, en dat is misschien iets waar we gauw van af moeten. Want sinds de zomer van 2018 weten we dat we zelfs in Noord-Nederland te weinig water kunnen hebben zegt Hilde Prummel van Waterlaboratorium Noord. Waterbesparing, het voorkomen van de verspilling van drinkwater in douche en wc, hergebruik van water in industrie en landbouw, het wordt onvermijdelijk in de nabije toekomst. We mogen wel iets meer waardering, ook financieel, hebben voor de huidige kwaliteit van ons drinkwater. Volg de podcast en word gratis lid via mennoenerwin.nl voor meer natuur en wetenschap verhalen. abonneer je daar ook op de nieuwsbrief met 5 tips hoe spot ik een dassen burcht We hebben vanaf deze week een kleine aanpassing gedaan: Woensdag → nieuwe podcast online die overal te beluisteren is op alle podcast spelers maar ook op substack. Zaterdag een nieuwsbrief met een uitgebreider verhaal over het onderwerp van deze week met 5 tips over het onderwerp zowel in het nederlands als het engels. Menno en Erwin about Nature and Science is a reader-supported publication. To receive new posts and support our work, consider becoming a free or paid subscriber. Get full access to Menno en Erwin about Nature and Science at www.mennoenerwin.nl/subscribe…
Dassen in beeld Ontdek het fascinerende leven van de Europese das: potige sociale gravers en alleseters. Dankzij wildcamera’s krijgen we unieke inkijkjes in hun nachtelijke bestaan. Inmiddels zijn ze ook weer aanwezig in Groningen. Het gaat best goed met deze indrukwekkende burchtbewoners, ondanks bedreigingen, zoals verkeer en zelfs recent weer een poging tot vergiftiging 🎧 Volg de podcast en word gratis lid via mennoenerwin.nl voor meer natuur en wetenschap verhalen. abonneer je daar ook op de nieuwsbrief met 5 tips hoe spot ik een dassen burcht We hebben vanaf deze week een kleine aanpassing gedaan: Woensdag → nieuwe podcast online die overal te luistern is op alle podcast spelers maar ook op substack. Zaterdag een nieuwsbrief met een uitgebreider verhaal over het onderwerp van deze week met 5 tips over het onderwerp zowel in het nederlands als het engels. Menno en Erwin about Nature and Science is a reader-supported publication. To receive new posts and support our work, consider becoming a free or paid subscriber. Get full access to Menno en Erwin about Nature and Science at www.mennoenerwin.nl/subscribe…
De groeimaand mei Genoemd naar de Griekse moedergodin Maia (die de dingen van de natuur laat groeien) is de maand mei voor de Nederlandse natuurliefhebber een hele drukke maand. Vrijwel alle vogels broeden hun eieren uit en/of verzorgen hun jongen (zie podcast 114: in mei leggen alle…). Ook de laatste lange afstand trekkers, vogels en vlinders, zijn terug uit Afrika. De bomen staan allemaal in blad, het aantal bloeiende planten explodeert. En daarmee breekt een heel drukke tijd aan voor de insecten. Hun larven eten zich te berste aan het jonge blad, de volwassenen verzamelen stuifmeel en leggen eieren. Ze profiteren van de stijgende temperatuur, en dat geldt ook voor alle waterbewoners. Zoogdieren zijn druk met hun jongen en reptielen zoeken zonnige plekjes op. Het weer kan daarbij in mei best wisselvallig zijn. Nachtvorst, zoals ooit vaste prik tijdens de ijsheiligen rond 15 mei, begint uitzonderlijk te worden. Er is nog een kleine kans aan het begin van de maand. Het maandelijks aantal zonne-uren neemt toe, maar verschilt behoorlijk van jaar tot jaar (schommelt tussen de 285en 220 uur). Die variatie hangt samen met de regenval waar soms ook geen peil op te trekken is (het gemiddelde loopt uiteen van 78 tot 122 mm, met plaatselijk enorme uitschieters). Al met al zijn er 3-8 regendagen. De gemiddelde temperatuur, wie verbaast dat nog, is 2,2 graad opgelopen tot 15,5 graden, en er zijn inmiddels op zijn minst 13 warme dagen en drie soms zelfs zomerse dagen. Met het uitlopen van beuken en populieren zijn nu alle bomen bebladerd. Niet alleen grassen bloeien, het totaal van bloeiende planten stijgt in mei met 30 % (ruim 240 soorten erbij). Niet allemaal hebben ze zulke poëtische namen als het bleek bosvogeltje, maar er zijn ook veel bekendere. Om er een paar te noemen, de avond en echte koekoeksbloem, bosaardbei, braam en framboos, dolle kervel, zevenblad (als jong blad een heerlijk sla, later een gevreesd tuinonkruid) en nog veel meer schermbloemigen. Rol-, rode en witte klaver, weegbrees, echte kamille, (kleverige) ogentroost, liever vrouwenbedstro, lelietjes van dalen, margriet, vingerhoedskruid, witte dovenetel en zilverschoon. In de tuin bloeien erwt en bieslook. Op de Waddeneilanden genieten we in mei van Engels gras en duinroos. De wilgen zijn vaak uitgebloeid, maar daarvoor bloeien nu bomen als zomereik (zie podcast 165: zomer en wintereik), hulst, vogelkers, meidoorn, paardenkastanje en lijsterbes. Ook in en om het water bloeit er veel, zoals gele lis en gele plomp, de kruipende, scherpe en knol boterbloem en als het water schoon genoeg is zien we de krabbenscheer weer omhoog komen. Tegelijk zien we de eerste libellen en waterjuffers rondvliegen. Bij de krabbenscheer kunnen we de zeldzame groene glazenmaker verwachten, maar vaak zal het om algemenere, maar net zo prachtige soorten gaan zoals het lantaarntje. Op het jonge boomblad vinden we de wereld aan rupsjes (bijvoorbeeld van de wintervlinder, ook zeer geliefd bij de koolmees). Wilde bijen zoals graafbijen en metselbijen vliegen af en aan naar de nesten van hun jongen, hommels zoeken naar stuifmeel, de eerste langpootmuggen vliegen rond. Deze prachtige insecten met hun zeer lange vleugels zijn onschuldige wezens, kunnen niemand steken en zijn een genot voor het oog. Hun larven zijn vervaarlijker en leven als graswortels etende larven onder de grond. Daar zijn ze dan stapelvoedsel voor bijvoorbeeld spreeuwen, die ze met het grootse gemak uit de grond trekken (waar wij al gauw een kwartiertje ploeteren met een spade en vieze handen nodig voor hebben).Het is ueberhaupt heel inspirerernd om te kijken naar het (insecten)voer dat vogelouders aan hun jongen brengen. Dat zie je de ene dag ineens heel veel “soldaatjes”, roodvleugelige zachtschildkevers, een andere dag zijn het zwarte vliegen (bibionidae). Die soorten komen synchroon en massaal uit, en als je er eenmaal opmerkzaam op bent herken je ook later makkelijk als het weer eens een keer “zwarte vliegendag” is. Zo vind je dan ineens elzenhaantjes op de els, en dan weer in grotere getalen snuitkevers of boktorren. Bijzonder in mei is natuurlijk ook de late aankomst van de verre trekkers, zoals distelvlinders en atalanta’s, trekvlinders die uit Afrika komen. Ze voegen zich bij andere dagvlinders als het citroentje, koolwitje, dagpauwoog, het oranjetipje, en de vele duizenden nachtvlinders (ten onrechte ook wat denigrerend als motten aangeduid). Ook laat uit Afrika komen de bosrietzanger en de spotvogel, boeren, oever en huiszwaluwen en de bonte vliegenvanger. Daarmee is het vogelgezelschap wel compleet. Sterker nog, eind mei is er al een dikke kans dat de koekoek (zie podcast 166: de moeilijke keuzes van de koekoek) ons alweer gaat verlaten, op weg naar Afrika. Die heeft zijn jongen dan toevertrouwd aan graspieper, heggemus of kleine karekiet. Tot de volgende wandeling door de natuur! : Met een warme groet en een knipoog naar de natuur, Menno & Erwin Vond je dit leuk? Deel deze nieuwsbrief met vrienden, familie, of wie dan ook van een goed natuurverhaal houdt. EXCLUSIEF: Bestel het Wandeldagboek! Wil jij je eigen natuurwaarnemingen vastleggen? Dit jaar brengen we een speciaal wandeldagboek uit, waarin je maand na maand kunt noteren wat je ziet en beleeft in de natuur. Zo maak je je eigen persoonlijke natuurboek! 🎁 Bestellen? stuur een email: en het dagboek komt in november naar je toe! Get full access to Menno en Erwin about Nature and Science at www.mennoenerwin.nl/subscribe…
De moeilijke keuzes van de koekoek Al 2600 jaar geleden schreef de Griekse dichter Aesopus over de luie koekoek die het voor zich en haar jong makkelijk maakt door haar eieren in het nest van andere vogels te deponeren. En ook daarna wonden talloze auteurs zich op over die ontaarde ouders die zelf al lang weer op weg waren naar het zonnige Afrika terwijl veel te kleine pleegoudervogels moeizaam probeerden hun vraatzuchtige jongen groot te brengen. Biologen beschrijven dat fenomeen als broedparasitisme. Van de tienduizend vogelsoorten bedrijven er een goede honderd broedparasitisme. Daaronder zijn koevogels, honingspeurders, Afrikaanse prachtvinken en in Zuid Amerika vliegt er zelfs een koekoekseend rond. Verreweg de meeste broedparasieten behoren tot de familie van de koekoeken, namelijk 59 soorten. Om het beeld compleet, en natuurlijk weer ingewikkelder te maken, de grote meerderheid van de in totaal 143 koekoek-soorten leggen wel degelijk braaf hun eieren in hun eigen nest, broeden die uit en voeden hun jongen tot ze zich zelf kunnen redden. Als altijd scherp beschreef Darwin de broedparasitisme tactiek van onze koekoek niet als een gebrek aan zorg maar als een uitgekiende broedstrategie. Die stelt hen in staat om veel eieren te leggen en elk ei afzonderlijk groot te laten brengen (het record staat op 25 eieren in 1 seizoen). Minstens drie keer in de loop van de evolutie zijn koekoek-soorten op deze strategie overgegaan, zowel in Zuid Amerika, als in Afrika en met het meeste succes in Europa en Azië. De gastouders worden misleid, ze broeden naast hun eigen jongen ook het koekoeksjong uit, dat jong werkt zijn nestgenoten uit het nest, en toch voeden de ouders het als enige overgebleven koekoeksjong, zelfs als dat achtmaal zo groot is als zij zelf. Daarbij vallen de gastouders voor de prachtige grote oranje keel en het zeer luide gebedel van het koekoeksjong. Dat zijn blijkbaar onontkoombare superstimuli voor de ouders. Achter het gedrag van de vaak succesvolle koekoek en de gastouders, dit plegen van bedrog en dit volgen van een “verkeerd instinct” zit een evolutionaire wedloop, van misleiden, herkennen en opnieuw misleiden, die zijn weerga niet kent. Veel van deze fascinerende ontwikkelingen zijn door Nick Davies beschreven en aangetoond aan de hand van ingenieuze experimenten in het veld. Hij toont aan hoe koekoeken en gastouders op elkaar reageren in zijn boek “De koekoek, vals spelen in de natuur”. Ter illustratie een paar voorbeelden van resultaten uit dit onderzoek. In de eerste plaats zijn er veel resticties voor geschikte gastouderschap. Hun jongen moeten met insecten gevoerd worden, het nest moet toegankelijk zijn voor het koekoeksvrouwtje en het nest mag niet te hoog zijn, anders kan het koekoeksjong zijn nestgenoten niet over de rand werken. De veren van het koekoekvrouwtje hebben wel wat weg van een sperwer, een gevaarlijke roofvogel. Ze sist ook als een sperwer, verjaagt daarmee in de middag de gastouders, verwijdert een ei en legt bliksemsnel een van haar zelf daarvoor in de plaats. Het koekoeksjong is dodelijk voor de rest van het nest, dus het is een ernstige beslissing om door te gaan met een nest met een koekoeksei. Het koekoeksei moet niet in een leeg nest gelegd en ook niet in een volledig nest, want dat accepteren de gastvogels niet en beginnen liever aan een nieuwe legselpoging elders. De koekoek moet dus heel goed zicht houden op de gastoudernesten en heel goed kunnen plannen. Het koekoekvrouwtje is gespecialiseerd in een gastoudersoort, zoals bijvoorbeeld de graspieper, de kleine karekiet of de heggemus. Haar eieren lijken op die van de gastouder. Het merendeel van de gastouders herkent een vals, maar erg op haar eigen eieren lijkend koekoeksei niet. Maar dat kan in de loop van de tijd wel veranderen, en dan moet de koekoek een nog betere aanpassing van de eieren vinden of het verhaal is voor die koekoekslijn afgelopen. Sommige gastoudersoorten als de heggemus worden niet zo vaak geparasiteerd en zijn nog niet zo kritisch, die accepteren veel verschillende soorten eieren, de verwachting is dat dat gaat veranderen. Maar als er veel koekoeken in de buurt zijn en er een hoger percentage broedparasitisme voorkomt worden gastouders steeds kritischer. Dan heeft die koekoek niet de beste aanpassing van bijvoorbeeld eipatronen voor elkaar gekregen en heeft daarmee gee toekomst meer. Waarschijnlijk is dat al vaak gebeurt, het leven van een koekoek gaat niet over rozen. Broedparasitisme kan dus een riskante strategie zijn voor het voortbestaan van een koekoek die vertrouwt op deze strategie. De koekoekbestanden in Europa stonden onder druk, vooral ook in Engeland in Wales. In ons land is het de laatste jaren weer iets beter gegaan, maar met de graspiepers als belangrijke gastouders gaat het minder en natuurlijk zijn de afnemende insectenbestanden een blijvende zorg. Tot de volgende wandeling door de natuur! : Met een warme groet en een knipoog naar de natuur, Menno & Erwin Vond je dit leuk? Deel deze nieuwsbrief met vrienden, familie, of wie dan ook van een goed natuurverhaal houdt. EXCLUSIEF: Bestel het Wandeldagboek! Wil jij je eigen natuurwaarnemingen vastleggen? Dit jaar brengen we een speciaal wandeldagboek uit, waarin je maand na maand kunt noteren wat je ziet en beleeft in de natuur. Zo maak je je eigen persoonlijke natuurboek! 🎁 Bestellen? stuur een email: en het dagboek komt in november naar je toe! Get full access to Menno en Erwin about Nature and Science at www.mennoenerwin.nl/subscribe…
Zomer en wintereik Er groeien twee eikensoorten in Nederland, de winter en de zomereik. Die namen suggereren grote verschillen tussen beide soorten in het jaar, maar dat valt nogal mee. Officieel behouden wintereiken de hele winter door hun blad en verliezen ze die pas in het late voorjaar. Maar ja, dat is soms ook het geval bij de zomereik, zeker als die nog jonger is en nog niet zo hoog opgegroeid. Hoge bomen kunnen het allebei worden, tot wel veertig meter. In vergelijking is de zomereik wat ruiger, heeft een grillige kroon met veel dwarse, kronkelige takken. De wintereik is wat slanker en statiger, de takken groeien wat rechter en regelmatiger. De wintereik kan goed tegen schaduw en groeit ook vaak beschut in bossen, bijvoorbeeld samen met beuken. Veel neerslag is goed maar dat moet wel goed ontwaterd, dus daarom heeft de wintereik een voorkeur voor zandige gronden. De zomereik is daar minder kritisch, natte voeten in de winter, zoals in uiterwaarden, is geen probleem, op zwaardere kleiige grond groeit de zomereik prima, maar ook op arme en droge zandgrond. Wel wil de zomereik het zonnig hebben, staat daarom meestal los in het landschap en redt het uiteindelijk niet in een dicht opgroeiend bos. Eén op de twintig eiken in Nederland is een wintereik, je treft die vooral op de Veluwe, de Utrechtse en Sallandse heuvelrug, rond Nijmegen in Zuid-Limburg. Het verschil in beleving van zomer en wintereik kan diep gaan. Tropische ecoloog Herbert Prins groeide op met de zomereik op de grens van Groningen en Drenthe. Hij beschrijft in zijn recente boek “de wijsheid van eksters” dat hij, hoewel hij inmiddels het grootste deel van zijn leven doorbrengt te midden van wintereiken in de buurt van Wageningen, nog steeds verknocht is aan de zomereik. Hij beschrijft dat als een eigenschap van veel dieren, filopatrie, de liefde voor het land van de jeugd. Passend bij de wat plechtiger status van de wintereik zijn de bladeren relatief regelmatig gelobd en aan een steeltje van minstens een centimeter. Daarvoor zitten de napjes van de eikels van de wintereik zonder steeltje en heel dicht bij elkaar op de tak. In het Duits spreekt men daarom ook wel van de “Traubeneiche”. Precies andersom zitten de wat slordiger bladeren van de zomereik zonder steeltje maar met twee kleine oortjes op de twijgen, en de eikels zitten met hun napje aan een centimeter lang steeltje (“Stieleiche”). De verschillen tussen de twee soorten worden besproken en getekend in “Eik en Beuk”, het laatst uitgekomen Verkades-album van Jac P Thijsse. Bij toeval werd zijn handgeschreven tekst, die hij al in 1934 had ingeleverd had, in het archief teruggevonden. Ook een deel van de briljante illustraties van Jan Voerman Jr., en vader en zoon Cornelis en Henricus Rol bleken nog aanwezig. Aangevuld met prachtige aquarellen van Annie Meussen verscheen Eik en Beuk alsnog in 1995. Het boek is antiquarisch zeker nog te koop. Thijsse beschrijft ook heel goed de belangrijke plaats die eiken in onze natuur innemen, veel vlinders en andere insecten, vogels maar ook zoogdieren en veel plantensoorten zijn aangewezen op de aanwezigheid van zomer- en wintereik. Na de laatste ijstijd bleef Nederland boomloos achter. Als eerste kwamen de jeneverbessen terug, gevolgd door berk, den en populier. Dan, 9000 jaar geleden, dienden de eiken zich aan die vanuit Zuid Europa oprukten. Dendrologen, oftewel boomkenners konden “paleobotanisch” aantonen dat in 1000 jaar de eik vanuit Zuid Nederland het noorden van het land bereikt hebben. Dat is veel sneller dan Thijsse dacht. Grappig genoeg heeft ook Herbert Prins geprobeerd de snelheid waarmee eiken het landschap veroverden te bepalen. Beiden gingen daarbij uit van de rol van vogels en zoogdieren bij de verspreiding van eikels. Vlaamse gaaien, eekhoorns en bosmuizen zorgen daar voor, ze verstoppen en “vergeten” vaak eikels bij de aanleg van (winter)voorraden. De boomkenners hadden uiteindelijk het overtuigendste verhaal. Voor veel dieren zijn eikels onverteerbaar vanwege de looistof tannine, maar ze vormen een belangrijk voer voor wilde zwijnen. De mens heeft er via de varkensteelt ook van weten te profiteren. De belangrijkste economische rol spelen eiken natuurlijk vanwege de hoge houtkwaliteit. Dat maakt dat we zelden eiken laten uitgroeien tot wat ze kunnen worden, reuzen van zeker vier honderd jaar oud, veertig meter hoog, en een omvang van veertien meter. Tot de volgende wandeling door de natuur! : Met een warme groet en een knipoog naar de natuur, Menno & Erwin Vond je dit leuk? Deel deze nieuwsbrief met vrienden, familie, of wie dan ook van een goed natuurverhaal houdt. EXCLUSIEF: Bestel het Wandeldagboek! Wil jij je eigen natuurwaarnemingen vastleggen? Dit jaar brengen we een speciaal wandeldagboek uit, waarin je maand na maand kunt noteren wat je ziet en beleeft in de natuur. Zo maak je je eigen persoonlijke natuurboek! 🎁 Bestellen? stuur een email: en het dagboek komt in november naar je toe! Get full access to Menno en Erwin about Nature and Science at www.mennoenerwin.nl/subscribe…
Wat is geluk? In sommige talen zijn er wel tien woorden voor. Dat duidt al op problemen. Laten we het simpel proberen te houden, we hebben het hier niet over geluk hebben maar over gelukkig zijn. Maar dan nog. Gehuwde mensen zijn 30% gelukkiger dan ongehuwden, blijkt uit vragenlijst onderzoek. Wat betekent dat? En waar komt dat door? Heeft dat iets met biologie van doen? Een heleboel als je de media mag geloven. Er wordt graag gesproken over de vier gelukhormonen. Endorfines, een soort inwendige morfines die tegen pijn helpen. Oxitocines, die bijvoorbeeld na de bevalling door een geluksgevoel alle doorstane leed doet vergeten bij ouders (en grootouders!). Serotonine, die zorgt dat de ergste depressieve gevoelens verdwijnen en dopamine die voor de kick zorgt na een geleverde prestatie of een gevoel van verzadigdheid (bij ons, maar ook bij de eencellige amoebe). Over deze stoffen, waar zelfs verslavende kanten aan kunnen zitten, valt zo nog wel wat meer te vertellen. Vast staat dat zo’n 40% van onze gelukbeleving terug te voeren is op erfelijke eigenschappen. Dat blijkt uit tweelingonderzoek van de Amsterdamse hoogleraar Meike Bartels. Toch zal zij de eerste zijn om aan te geven dat het geluk effect van onze genen en geluksgevoel in het algemeen voor een fors deel bepaald wordt door de omgeving. Om maar wat te noemen, wie is het gelukkigst, degene met de gouden, de zilveren of de bronzen plak? De zilveren medaille komt niet op de tweede plaats. Het inkomen in de Verenigde Staten verdrievoudigde, de gelukbeleving bleef gelijk. Het gelukgevoel van patiënten met een dwarslaesie was gedaald tot nul vergeleken met dat van een groep lottowinnaars. Maar een jaar later waren beide groepen even gelukkig. Kortom, geluk is relatief en houdt vaak niet aan, tevredenheid is voor sommigen een prima opvolger. Er blijken wel veel individuele zaken samen te hangen met geluk, zoals gezondheid, sociale status en populariteit, opleiding en carrière. Maar ook goede relaties, een stimulerend netwerk en tevredenheid met je omgeving. Maatschappelijke erkenning en geen existentiële financiële zorgen, al die factoren zijn heel bepalend. Dat ligt misschien ook wel ten grondslag aan het toch wel opmerkelijke gegeven dat Nederland zich al langer in de top vijf van gelukkigste landen op aarde bevindt (voorafgegaan door de Scandinavische landen en IJsland). De ervaring van geluk verschilt heel erg van persoon tot persoon. En vaak zal dat een samenspel zijn van erfelijke eigenschappen en omgeving. Wie slimme en hoog opgeleide ouders heeft een grotere kans op een optimale opvoeding. Met een sterk en gezond lichaam is het makkelijker goed te zorgen voor je gezondheid. We weten ook de omgeving veel invloed kan hebben niet zo zeer op onze erfelijke eigenschappen (die vastliggen in ons DNA) maar wel op de aflezing daarvan. Dat gebeurt doordat bepaalde chemische verbindingen (methylgroepen) zich gaan vastzetten op ons DNA. De gevoeligheid voor prikkels in de omgeving, en daarmee de vertaling naar de “gelukhormonen” kan ook heel verschillend uitpakken. Voor de een is de parfumwinkel het paradijs, voor de ander de hel op aarde. Pijngevoeligheid verschilt, het plezier aan eten en seks, de ervaring van zonlicht, kou en warmte, kortom alle zaken die de aanmaak van gelukhormonen beïnvloeden kunnen verschillen door de combinatie van onze ervaring en onze erfelijkheid. Er is dan ook geen universele geluktherapie. Beweging, huisdieren, aardig doen en zijn voor je medemens, voldoende sociale kontakten, dagelijkse je zegeningen tellen en af en toe wat uitdaging, dat lijken in elk geval goede ingrediënten. Tot de volgende wandeling door de natuur! : Met een warme groet en een knipoog naar de natuur, Menno & Erwin Vond je dit leuk? Deel deze nieuwsbrief met vrienden, familie, of wie dan ook van een goed natuurverhaal houdt. EXCLUSIEF: Bestel het Wandeldagboek! Wil jij je eigen natuurwaarnemingen vastleggen? Dit jaar brengen we een speciaal wandeldagboek uit, waarin je maand na maand kunt noteren wat je ziet en beleeft in de natuur. Zo maak je je eigen persoonlijke natuurboek! 🎁 Bestellen? stuur een email: Message Erwin Balkema en het dagboek komt in november naar je toe! 🎙️ Menno en Erwin – Een reis door wetenschap en natuur Get full access to Menno en Erwin about Nature and Science at www.mennoenerwin.nl/subscribe…
Ласкаво просимо до Player FM!
Player FM сканує Інтернет для отримання високоякісних подкастів, щоб ви могли насолоджуватися ними зараз. Це найкращий додаток для подкастів, який працює на Android, iPhone і веб-сторінці. Реєстрація для синхронізації підписок між пристроями.