پس از مرگ خامنه‌ای چه خواهد شد؟

رادیو جامعه (پادکست اجتماعی)

علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ۸۳ ساله شده و عوارض پیری و کهولت در سیما و حرکاتش بیش از پیش نمایان است. هر از چندی اخبار و شایعاتی در مورد بیماری‌های مزمن و وضع ناگوار سلامتی‌اش منتشر می‌شود که البته نه هیچ‌گاه سندی برای آن منتشر شده است و نه نزدیکان و یا دفتر رهبر جمهوری اسلامی به آن واکنش نشان داده‌اند.
اما دیر یا زود جمهوری اسلامی ناگزیر با مرگ دومین رهبرش روبه‌رو خواهد شد و باید دید که تا چه اندازه برای آن آماده است. رهبر جمهوری اسلامی در بیش از سه دهه فرمانروایی‌اش بر ایران به شبکه‌ای منحصربه‌فرد از روابط و کانون‌های قدرت و ثروت شکل داده است که تقریباً همگی مطیع او هستند. این شبکه تحت فرماندهی رهبر کنونی جمهوری اسلامی کار می‌کند، در سیاست حضور دارد، بازیگران سیاسی‌اش را در بخش‌های مختلف قرار داده و ارتباطات اقتصادی- سیاسی عموماً رانتی در جمهوری اسلامی با همین فرماندهی متمرکز و یگانه به حیاتش ادامه می‌دهد.
فارغ از بحران‌های بین‌المللی و اقتصادی، خامنه‌ای تا اکنون توانسته همه صداهای مخالف و کانون‌های قدرت رقیب را تا جای ممکن و به شدیدترین شکلی سرکوب کند و رژیم قدرتی یکدست و گوش‌به‌فرمان ایجاد کند. اما وقتی او دیگر در این دنیا نباشد تا فرمان براند و نیروهای حکومتش را آرایش بدهد چه خواهد شد؟
دوران پس از خامنه‌ای را از جنبه‌های مختلف می‌توان بررسی کرد. اینکه آیا جمهوری اسلامی سرنگون می‌شود؟ اگر ادامه یابد به همان شکل و صورت قبلی است؟ چه کسی یا چه گروهی قدرت را به دست خواهند گرفت؟ تکلیف حلقه اول نزدیکان خامنه‌ای چه خواهد شد؟
به فرض آنکه جمهوری اسلامی تا زمان مرگ خامنه‌ای بماند، مهم‌ترین چالش، بحران جانشینی است.
آخرین انتخابات مجلس خبرگان رهبری در سال ۱۳۹۵ برگزار شد. این مجلس ۸۸ عضو دارد و تنها افرادی می‌توانند کاندیدای آن شوند که هم وزارت اطلاعات و سازمان اطلاعات سپاه تاییدشان کرده باشند و هم شورای نگهبان به سواد و گرایششان ایرادی نگرفته باشد.
به نظر می‌رسد این ۸۸ عضو کنونی مجلس خبرگان رهبری بازیگر دوران پس از مرگ خامنه‌ای نیستند، آن‌ها تنها عروسک‌هایی در دست کانون‌های اصلی قدرت در بیرون از این نهاد خواهند بود و احتمالاً تصمیم آن‌ها را هرچه باشد اجرا خواهند کرد.